Son dönemlerde zeka üzerine yapılan bilimsel çalışmalar neticesinde elde edilen sonuçlar geleneksel bakış açısının genellediği tek tip zeka çeşidinin aslında tek tip olmadığını çok yönlü olduğunu gösterdi. Bu, zekanın kullanımını işlevsel kıldı. Başta Howard Gardner olmak üzere bu alanda diğer bilim insanlarının yaptığı çalışmalar da ‘’çoklu zeka kavramı’’nı ortaya koydu. Artık sözel zeka, sayısal zeka, sosyal zeka, duygusal zeka, ritmik zeka, uzumsal zeka, kinestetik zeka, dilsel zeka ve matematiksel zeka gibi zeka çeşitlere üzerine eğitim vermek için ve bu zeka çeşitlerini geliştirmek için çalışmalar yapılmaktadır. Ülkemizde çocukların ilgi ve yeteneklerine göre değil de genelde sayısal ve sözel olarak gruplandırılarak eğitim planlaması yapılıyor. Bu kısır döngü bakış açısı ile birçok yetenekli, kabiliyetli gencimiz maalesef heba olmaktadır. İlerleyen dönemlerde zeka çeşitlerini teker teker ele alıp irdelemek isterim ama bugün duygusal zeka üzerine yazı yazmaya karar verdim. PEKİ DUYGUSAL ZEKA NEDİR? Genel tanımla bir insanın kendinin, başkasının duygularını anlaması, tanıması, yorumlaması gözlemlemesi ve yönetmesidir. Yapılan araştırmalara göre duygusal zekaya sahip olan insanlar IQ dediğimiz anlama, algılama, kavrama yeteneğine sahip olanlardan daha üstündür. Duygusal zeka hepimizin içinde olan ama ortaya çıkarılmayan, keşfedilmeyen bir zeka çeşididir. Başarılı, mutlu insanların ortak özelliği duygusal zekalarının yüksek olmasıdır. Duygusal zekası yüksek olan insanların ortak özellikleri nelerdir? Duygularını iyi tanırlar ve onları doğru yönetirler. Dürtü ve davranışlarını kontrol altında tutarlar. Değişen koşullara mazeret üretmeden ayak uydururlar. İletişim kurduğu insanların ruh hallerini bilir, onlara empatik davranırlar. Kendileriyle barışık bir yaşam sürerler. İnsanları olduğu gibi kabul ederler. Başarılı yöneticilerin duygusal zekaları yüksektir. Sanatçıların %90’ı duygusal zekaya sahiptirler. Problem çözme becerileri yüksektir. Öfke ve stres yönetimini iyi bilirler. Endişe, korku gibi duygularını paylaşırlar. Hataları affederler, kin ve nefretleri yoktur. Azim, kararlılık, mücadele, sebat ve sabır sahibidirler. Düştüğü yerden kalkmayı bilirler. Zorluklara karşı yılmazlık gösterirler. İnsanlara yardım etmeyi severler. Başarısızlıkta kendilerini analiz edip değerlendirirler. Güçlü ve zayıf yönlerini iyi bilirler. Kendilerine güvenleri vardır. Her şeye evet demez, hayır demeyi bilirler. Aşırı kuralcı ve mükemmelliyetçi değillerdir. DUYGUSAL ZEKASI DÜŞÜK OLAN İNSANLARIN ÖZELLİKLERİ NELERDİR? Kendi duygularını ve çevrelerindeki insanların duygularını tanımaz, bilmez ve önemsemezler. Hep bir düşman yaratma peşindedirler. Geçimsiz, negatif, kinci, agresif ve pasiftir. Alkol, içki, kumar gibi kötü alışkanlıklara meyillidirler. Sürekli haklı olmak isterler Çok konuşurlar ama dinlemezler. Gerçek duygularını paylaşmazlar. Düşünmeden, araştırmadan hemen karar alırlar. Her durumda haklı olmak isterler. Yenilgiyi, hatayı kabul etmezler. Yenilgiden ve hatadan ders almazlar. Kolay pes ederler. Kinci, ön yargılı, nefretçi ve negatiftirler. Öfke, stres, kaygı ve endişe duygularını yönetemezler. Kendisine, ailesine çevresine güven duymazlar. Kolay gücenirler. Duygularını yönetemediklerinden mutsuzdurlar ve başarısızdırlar. Evde, işte, okulda, sosyal hayatta verimsiz, stresli ve çatışma halindedirler. Bundan dolayı sağlık sorunları da yaşayabilirler. DUYGUSAL ZEKAMIZI NASIL ÖLÇERİZ? İlgili kurumlarda duygusal zeka testi yaptırabilirsiniz. Güvendiğiniz, inandığınız arkadaşlarınıza ‘nasıl bir kişiliğe sahip olduğunuzu?’ sorabilirsiniz. Bu alanda kitap okuyabilir, videolar izleyebilirsiniz. Aşağıdaki sorulara nasıl tepki verdiğinizi kontrol edin ve kendinizi tanıyın. Sabah alarm kurdunuz fakat çalmadı ne yaparsınız? Eşiniz istediğiniz yemeği yapmadığında ne yaparsınız? Tuttuğunuz takım yenilince ruh haliniz nasıl olur? Siyasi fikriniz uymayan biriyle medenice tartışabiliyor musunuz? Çocuklarımız sizin fikirlerinizi onaylamadığında ne yaparsınız?    DUYGUSAL ZEKA NASIL GELİŞTİRİLİR? Öncelikle duygularınızın farkında olup özellikle olumsuz duygularınızı tespit edin ve bunu belli bir sürece yayarak olumsuz duygularınızdan kurtulun. Duygusal zekanızın geliştirilebilir bir zeka olduğunu unutmayın. Matematik bilmiyorsanız, herhangi bir enstrüman çalmıyorsanız, sporla ilgili yeteneğiniz yoksa kendini hakir görmeyin. Kompleks yapmayın. Duygusal zekanız var, onu keşfedin, geliştirin. Böylelikle mutlu, sağlıklı, insani ilişkileri güçlü, başarılı bir insan olabilirsiniz.